Willa Morawetza

Pytanie konkursowe 2

Jaka branża przemysłowa rozsławiła Úpice?

Willa fabrykanckiej rodziny Morawetzów powstała w 1900 roku na rynku – Náměstí T. G. Masaryka w Úpicach pod numerem 11. Początkowo były to dwie parcele, na których stały dwa drewniane domy. W 1886 roku Ludvík Morawetz kazał domy wyburzyć, budując w ich miejscu jeden dwupiętrowy budynek. Wkrótce przestał on jednak wystarczać potrzebom znaczącej fabrykanckiej rodziny i pod koniec XIX wieku syn Ludvíka Morawetza wyburzył go, a następnie w jego miejsce wybudował w 1900 roku reprezentacyjną willę. Pierwotna dokumentacja nie zachowała się, nieznany jest więc też architekt.

Informacje techniczne:

Willa jest dwupiętrowa, pokryta dachem mansardowym z lukarną nad środkowym ryzalitem. Chociaż zbudowana przy użyciu tradycyjnej technologii z cegieł, zaprojektowana jest – na tamte czasy – z rozmachem, w pełni odpowiadającym prestiżowi społecznemu fabrykanckiej rodziny, która już od połowy XIX wieku była w posiadaniu dużych zakładów przetwórstwa lnu i juty w Úpicach. Na parterze po lewej stronie w bryle budynku znajduje się brama wjazdowa prowadząca na podwórze, z którego wchodzi się do obszernego holu ze zdobnymi schodami i ogrodem zimowym. Częścią willi było także rozległe zaplecze dla służby w tylnym skrzydle. Willa została wyposażona w najnowocześniejsze rozwiązania techniczne owych czasów, takie jak centralne ogrzewanie (w tym ogrzewany ogród zimowy), nowoczesne wyposażenie łazienek i kuchni. W tylnej części willi znajdował się pięknie utrzymany ogród z basenem. Wnętrza zostały wyposażone w sposób bardzo okazały, wykorzystano nowoczesne materiały, jak sztuczne marmury i szlachetne tynki. Łazienki wyłożono marmurowymi płytami. Na wysokim poziomie artystycznym były też wszystkie elementy stolarki oraz holu z centralnie umieszczonymi schodami.

Willa jest doskonałym świadectwem tego, jak rozwijało się miasto i jego zabudowa na początku XX wieku. Jej rozwiązania architektoniczne i artystyczne są charakterystyczne dla okresu schyłkowego stylu historyzującego. Elewacje wykonano według zasad wielkiego porządku z kanelowanymi pilastrami w ryzalicie środkowym. Okazały jest układ i wnętrza willi, które dokumentują sposób życia bogatej fabrykanckiej rodziny. Rozwiązania architektoniczne i techniczne oraz wykorzystane materiały świadczą o wysokiej jakości robót i możliwościach sztuki budowlanej z początku XX wieku.

Dziś willa jest zadbaną własnością prywatną. We wnętrzach zachowały się wszelkie autentyczne elementy, jak obłożenie ścian, elementy stolarki, dawne okucia, baterie wanien i umywalek oraz sprzęty sanitarne, a także oryginalne kaloryfery. Okna zostały bardzo pieczołowicie odrestaurowane. Obiekt należy do ważniejszych zabytków kultury Úpic.