Barokowy kościół św. Jakuba

Pytanie konkursowe 7

Pod czyim wezwaniem jest kościół w Úpicach?

Kościół św. Jakuba Starszego stoi w północno-zachodniej części rynku. Pierwotnie był drewniany, a pierwsze wzmianki na jego temat pochodzą z XIV wieku. W 1625 roku, podczas pożaru, który ogarnął całe miasteczko, spłonął jak wszystkie zabudowania rynku. Wkrótce po pożarze rozpoczęła się zbiórka na budowę nowej świątyni, którą rozpoczęto w 1627 roku, a ukończono w 1629 r. Zbudowano także plebanię oraz dzwonnicę, która stanęła osobno po zachodniej stronie kościoła. Wszystkie obiekty były drewniane. Kościół w dzisiejszej formie wybudowany został w 1705 roku ze środków po zmarłym proboszczu ks. Pelikánie. Budowniczym był Jiří Schott z Broumova. 

Kościół św. Jakuba to barokowa jednonawowa budowla z trójbocznie zakończonym prezbiterium, od północy zakrystią na rzucie prostokąta i również na rzucie prostokąta wybudowaną dobudówką od południa. Nad nimi na piętrze znajdują się oratoria, a w zachodniej elewacji wieża na rzucie kwadratu. Prezbiterium i nawa zwieńczone są sklepieniem kolebkowym z lunetami obramowanymi płaskimi stiukowymi żebrami. U góry sztukaterie ramowe w kształcie czterolistnej koniczyny. W nawie murowany podsklepiony dwupoziomowy chór, nakryty sklepieniem kolebkowym z lunetami. Monumentalny kolumnowy portalowy ołtarz główny pochodzi z około 1730 roku, później kilkukrotnie odnawiany. W nim znajduje się współczesny mu obraz św. Jakuba autorstwa Petra Brandla. Ołtarz zdobią figury św. Jana Apostoła, św. Rozalii, św. Anny i św. Prokopa. Obraz św. Jakuba wywarł głębokie wrażenie na Josefie Čapku, który odwiedzał kościół jako dziecko. Po bokach bogato rzeźbione stalle z okresu po 1700 roku, nad nimi od północy figura św. Agnieszki, a od południa Matki Boskiej Bolesnej. Od północy boczny ołtarz Czternastu Świętych Wspomożycieli z obrazem z 1780 r. autorstwa I. Russa z Trutnova. Figury św. Józefa i św. Jana Nepomucena są z 1931 roku. W tym samym roku pomalowanie kościoła zlecono Fr. Kudrnovskiemu z Pragi (początek prac 9 sierpnia, zakończenie 15 października 1931 r., koszt to 44 tysiące koron). W 1946 r. kościół ponownie pomalowała firma Břetislava Kafki z Červenego Kostelca zachowując malowidła figuralne (dodano jedynie herb Úpic i herb biskupa diecezjalnego). Malowidła przedstawiają czterech Ewangelistów z ich atrybutami oraz Przemienienie Pańskie na górze Tabor. Od południa znajduje się ołtarz poświęcony Najświętszej Marii Pannie z Lourdes, po bokach rzeźby św. Teresy od Dzieciątka Jezus i Najświętszego Oblicza oraz św. Alojzego, wykonane przez firmę Fr. Stadníka z Ołomuńca wedle szkoły włoskiej w 1930 roku. Naprzeciwko ołtarzy bocznych umieszczono figury św. Anny uczącej Najświętszą Marię Pannę i Pana Jezusa. Rzeźby pochodzą ze zlikwidowanych po przebudowie wnętrza kościoła w latach siedemdziesiątych ołtarzy św. Anny i Najświętszego Serca Pana Jezusa. W nawie wiszą piękne stare obrazy w ramach o kasulowym wykroju, przedstawiające św. Wacława i św. Floriana z płonącym rynkiem w 1625 r., namalowane około 1755 roku przez I. Russa. Kolejnym zabytkiem jest cynowa chrzcielnica z 1655 roku ze wczesnobarokową dekoracją figuralną oraz barokowa ambona z 1705 roku, wykonana przez A. Seidla z Trutnova. Bardzo cennym zabytkiem kampanologicznym jest dzwon Jakub z sześcioramienną koroną z 1625 roku, dzieło znanego w czasach cesarza Rudolfa II ludwisarza Martina Schrettera z Hostinnégo. Dzwonowi udało się uniknąć konfiskat podczas pierwszej i drugiej wojny światowej, niemniej po 380 latach istnienia dla jego uratowania konieczna okazała się renowacja. Przeprowadził ją, z zachowaniem zasad konserwatorskich, ludwisarz R. Manoušek ze Zbraslavia nad Vltavou. Za wejściem głównym znajduje się duża kuta krata, wykonana przez kowala artystycznego Z. Vítka z Rtyně v Podkrkonoší.